مراحل قانونی گرفتن مهریه
مهریه یکی از حقوق مالی مهم زنان پس از ازدواج است که در صورت مطالبه می‌توان از طریق مراجع قضایی آن را دریافت کرد. بسیاری از افراد با روند قانونی این موضوع آشنایی ندارند و تصور می‌کنند گرفتن مهریه فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است. در حالی که اگر فرد مراحل قانونی گرفتن مهریه را بداند، می‌تواند سریع‌تر و مؤثرتر به حقوق خود برسد. آگاهی از قوانین و نحوه پیگیری درست این مطالبه، نقش مهمی در موفقیت در پرونده دارد. در این مطلب به بررسی مراحل قانونی گرفتن مهریه می‌پردازیم.
نقش وکیل در گرفتن مهریه
در بسیاری از پرونده‌های مطالبه مهریه، حضور وکیل باتجربه می‌تواند روند دریافت مهریه را برای زنان آسان‌تر و سریع‌تر کند. آشنایی دقیق وکیل با قوانین مرتبط، روند دادرسی، روش‌های قانونی توقیف اموال، و پیگیری مراحل مختلف حقوقی، کمک می‌کند که فرد بدون اتلاف وقت و هزینه، حقوق مالی خود را مطالبه کند. از سوی دیگر، برخی پرونده‌های مهریه ممکن است با مقاومت یا طرح دعاوی متقابل از سوی همسر همراه باشد که در این موارد، حضور یک وکیل متخصص ضروری است.
یکی دیگر از مزایای استفاده از وکیل مهریه، جلوگیری از اشتباهات حقوقی در تنظیم دادخواست و ارائه مدارک است. بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی یا عدم تسلط بر رویه دادگاه، با مشکلاتی همچون رد دادخواست، نقص پرونده یا طولانی شدن روند رسیدگی مواجه می‌شوند. اما یک وکیل ماهر می‌تواند با تنظیم صحیح دادخواست، ارائه مستندات لازم، و دفاع مؤثر از حقوق موکل، مسیر دریافت مهریه را هموار کند.
در شهر کرج نیز انتخاب وکیل مهریه در کرج اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به تعداد زیاد پرونده‌های خانواده و پیچیدگی‌های خاص این دعاوی، بهتر است متقاضیان مهریه از وکیل متخصص در این حوزه کمک بگیرند. وکیل مهریه در کرج با شناخت کامل از شعب دادگاه‌های خانواده این شهر و تسلط بر رویه‌های اجرایی، می‌تواند به بهترین شکل روند دریافت مهریه را پیش ببرد و حقوق قانونی موکل را استیفا کند.
مفهوم مهریه
مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در نظام حقوقی و فقهی ایران است که به‌عنوان ضمانت اجرای عقد نکاح و نشان‌دهنده احترام و جایگاه زن در ازدواج تعیین می‌شود. مهریه، مالی است که مرد در زمان عقد ازدواج متعهد می‌شود به همسر خود پرداخت کند. این مال می‌تواند وجه نقد، سکه، ملک، طلا، زمین، یا هر چیز با ارزش دیگری باشد که قابلیت تملک و انتقال داشته باشد.
برخلاف تصور رایج، مهریه صرفاً جنبه مادی ندارد و در فقه اسلامی به آن «صداق» گفته می‌شود که هدف آن ایجاد انگیزه برای مرد در حفظ و احترام به رابطه زناشویی است. مهریه می‌تواند عندالمطالبه (قابل مطالبه در هر زمان از سوی زن) یا عندالاستطاعه (مشروط به توان مالی مرد) تعیین شود. در هر دو حالت، زن می‌تواند هر زمان که بخواهد مهریه خود را طلب کند و مرد ملزم است در صورت داشتن توانایی مالی، آن را بپردازد.
یکی از نکات مهم در مفهوم مهریه این است که این حق زن، مستقل از ادامه زندگی مشترک است. یعنی حتی اگر زن تقاضای طلاق نداشته باشد یا همچنان در زندگی زناشویی حضور داشته باشد، می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند. همچنین پس از طلاق، مهریه به قوت خود باقی است و زن می‌تواند آن را از طریق مراجع قانونی دریافت کند.
مهریه علاوه بر بعد مالی، جنبه بازدارندگی و حمایتی نیز دارد؛ به این معنا که از نظر اجتماعی، تعیین مهریه سنگین یا منطقی، نوعی ضمانت برای زن محسوب می‌شود تا در صورت بروز اختلافات یا ترک زندگی مشترک توسط مرد، زن از حمایت مالی برخوردار باشد.
در نهایت، تعیین میزان و نوع مهریه با توافق طرفین است و قانون‌گذار در این زمینه محدودیتی قرار نداده است، به‌شرط آن‌که مهریه مشروع، معین و دارای ارزش مالی باشد. مهریه یکی از حقوق تثبیت‌شده زنان است که در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته شده و قابل مطالبه از طریق دادگاه‌های خانواده است.
مراحل قانونی مطالبه مهریه
۱. بررسی نوع مهریه و شرایط مطالبه
در اولین گام، زن باید نوع مهریه خود را مشخص کند. همان‌طور که گفته شد، مهریه می‌تواند عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد. این موضوع در سند رسمی ازدواج (عقدنامه) قید می‌شود. در صورتی که مهریه عندالمطالبه باشد، نیازی به اثبات توانایی مالی مرد نیست؛ اما در مهریه عندالاستطاعه، زن باید توان مالی مرد را برای پرداخت مهریه ثابت کند.
۲. تهیه مدارک لازم برای اقدام قانونی
برای شروع فرآیند قانونی دریافت مهریه، تهیه مدارک زیر ضروری است:
- اصل سند ازدواج (عقدنامه)
- شناسنامه و کارت ملی زن
- اگر مهریه سکه یا اموال خاصی است، مدارک مربوط به تعیین نوع و میزان آن
- اگر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت انجام می‌شود، ارائه سند ازدواج رسمی الزامی است.
در صورتی که زن به سند ازدواج دسترسی ندارد، می‌تواند از دفترخانه صادرکننده سند ازدواج، رونوشت رسمی دریافت کند یا از دادگاه درخواست صدور گواهی ازدواج نماید.
۳. انتخاب مسیر قانونی مناسب برای مطالبه مهریه
مطالبه مهریه از دو مسیر اصلی امکان‌پذیر است:
الف) اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی
در صورتی که ازدواج به صورت رسمی و با سند رسمی ازدواج ثبت شده باشد، زن می‌تواند از اداره ثبت محل صدور سند ازدواج درخواست صدور اجراییه کند.
مزایای این روش:
- سریع‌تر بودن روند مطالبه مهریه
- امکان توقیف اموال مرد بدون نیاز به حکم دادگاه
- عدم نیاز به دادرسی طولانی
مراحل اجرای ثبت:
- مراجعه به اداره ثبت اسناد رسمی محل تنظیم عقدنامه
- ارائه تقاضای صدور اجراییه برای مهریه
- صدور اجراییه و ابلاغ آن به مرد
- توقیف اموال منقول و غیرمنقول مرد در صورت عدم پرداخت
- فروش اموال توقیف‌شده برای پرداخت مهریه
در این روش، اگر مرد اموالی نداشته باشد یا از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می‌تواند از مسیر قضایی اقدام کند.
ب) مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
اگر زن نتواند از طریق اداره ثبت مهریه خود را دریافت کند یا سند ازدواج غیررسمی باشد، می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند.
مراحل اقدام قضایی:
- تنظیم دادخواست مطالبه مهریه
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست
- تعیین وقت دادرسی توسط شعبه دادگاه خانواده
- حضور در جلسه دادگاه و ارائه مستندات
- صدور حکم قطعی مطالبه مهریه
- امکان توقیف اموال، حساب‌های بانکی یا صدور حکم جلب مرد در صورت استنکاف
در صورتی که میزان مهریه کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به پرونده در صلاحیت شورای حل اختلاف است. در غیر این صورت، دادگاه خانواده مرجع رسیدگی خواهد بود.
۴. توقیف اموال و دارایی‌های مرد برای مهریه
پس از صدور حکم قطعی یا اجراییه مهریه، زن می‌تواند نسبت به توقیف اموال مرد اقدام کند. این اموال شامل موارد زیر است:
- املاک و مستغلات
- خودرو
- حساب‌های بانکی
- حقوق و مزایای شغلی (تا یک‌چهارم حقوق ماهیانه)
- طلا، سکه یا اشیاء ارزشمند
زن باید به دادگاه یا اداره ثبت فهرستی از اموال مرد را ارائه دهد. در صورت شناسایی اموال، توقیف انجام شده و فرآیند فروش و پرداخت مهریه صورت می‌گیرد.
۵. درخواست ممنوع‌الخروجی مرد
یکی از اقدامات مؤثر برای مطالبه مهریه، درخواست ممنوع‌الخروج کردن مرد است. اگر زن اثبات کند که مرد قصد خروج از کشور برای فرار از پرداخت مهریه را دارد، می‌تواند به دادگاه درخواست صدور دستور ممنوع‌الخروجی بدهد.
مدارک لازم:
- حکم قطعی مهریه یا اجراییه ثبت
- مدارک شناسایی زن و مرد
- مستنداتی دال بر احتمال خروج مرد از کشور
دادگاه پس از بررسی درخواست، دستور ممنوع‌الخروجی را به مراجع ذی‌ربط اعلام می‌کند.
۶. صدور حکم جلب مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه
در صورتی که مرد علیرغم داشتن توان مالی، از پرداخت مهریه خودداری کند یا اموال معرفی نشود، زن می‌تواند تقاضای جلب مرد را ارائه دهد.
شرایط صدور حکم جلب:
- قطعی شدن حکم مهریه یا صدور اجراییه ثبت
- عدم پرداخت مهریه در مهلت مقرر
- عدم معرفی اموال قابل توقیف
با صدور حکم جلب، مرد دستگیر شده و تا زمان پرداخت مهریه یا جلب رضایت زن، در بازداشت می‌ماند.
۷. دریافت مهریه در قالب اقساط
اگر مرد اثبات کند که توان پرداخت یکجای مهریه را ندارد، می‌تواند درخواست تقسیط مهریه را مطرح کند. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، ممکن است مهریه را به صورت اقساط تعیین کند.
در تعیین اقساط، موارد زیر بررسی می‌شود:
- درآمد و دارایی‌های مرد
- هزینه‌های زندگی مرد
- تعداد اقساط مناسب
-
مبلغ هر قسط
در صورت تأخیر در پرداخت اقساط، زن می‌تواند درخواست اعمال ضمانت اجرا مانند توقیف اموال یا جلب مرد را ارائه دهد.
۸. وصول مهریه در صورت طلاق
مهریه ارتباط مستقیمی با طلاق ندارد و زن حتی بدون طلاق نیز می‌تواند مهریه را طلب کند. اما در صورت اقدام به طلاق، تکلیف مهریه به شکل زیر مشخص می‌شود:
- اگر زن باکره باشد و طلاق قبل از نزدیکی صورت گیرد، فقط نصف مهریه تعلق می‌گیرد.
- در صورتی که نزدیکی صورت گرفته باشد، زن مستحق دریافت کل مهریه است.
- در طلاق توافقی، زن و شوهر می‌توانند در مورد مهریه توافق کنند؛ مثلاً زن مهریه را ببخشد یا بخشی از آن را دریافت کند.
در هر صورت، زن می‌تواند قبل، همزمان یا پس از طلاق نسبت به مطالبه مهریه اقدام کند.
۹. بخشیدن مهریه (ابراء یا هبه مهریه)
زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه را به مرد ببخشد. این بخشش ممکن است در قالب ابراء (بخشش قطعی) یا هبه (هدیه با قابلیت رجوع) صورت گیرد.
برای اثبات بخشش مهریه، نیاز به سند مکتوب یا اقرار زن وجود دارد. در غیر این صورت، مرد موظف به پرداخت مهریه است.
۱۰. نکات مهم و توصیه‌های حقوقی
- در مطالبه مهریه نیازی به اثبات سوء رفتار یا تخلف مرد نیست.
- زن می‌تواند حتی در دوران زندگی مشترک، مهریه خود را طلب کند.
- در صورت فوت شوهر، زن می‌تواند مهریه را از اموال و دارایی‌های متوفی مطالبه کند.
- مهریه تا زمانی که به طور کامل پرداخت نشده باشد، جزء دیون مرد محسوب می‌شود و قابل پیگیری است.
- توصیه می‌شود برای سرعت و دقت بیشتر در روند قانونی گرفتن مهریه، از وکیل متخصص خانواده استفاده شود.
جمع‌بندی
مطالبه مهریه یکی از حقوق مسلم و قانونی زنان است که در هر زمانی امکان‌پذیر می‌باشد. زن می‌تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده نسبت به دریافت مهریه اقدام کند. در این مسیر، اقداماتی نظیر توقیف اموال، درخواست ممنوع‌الخروجی، حکم جلب و تقسیط مهریه وجود دارد که بسته به شرایط هر پرونده، قابل اجرا است. داشتن آگاهی کافی و بهره‌گیری از خدمات وکیل متخصص می‌تواند روند دریافت مهریه را تسهیل کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نماید.
در نهایت، توصیه می‌شود زنان پیش از اقدام قانونی برای دریافت مهریه، مشاوره حقوقی دریافت کنند تا با در نظر گرفتن وضعیت پرونده، بهترین و سریع‌ترین مسیر را انتخاب نمایند.
